Nieuwe Richtlijn kwetsbare ouderen

23 juli 2024

Het aantal thuiswonende ouderen dat intensieve zorg nodig heeft zal de komende 25 jaar bijna verdubbelen. Met als gevolg meer ziekenhuisopnames en een grotere druk op zorgverleners. De nieuwe Paramedische richtlijn Kwetsbare ouderen is van groot belang om hier adequaat op te reageren. 

Tekst: Bert Bukman. Foto: McKlin fotografie

 De nieuwe Paramedische richtlijn Kwetsbare ouderen is bedoeld voor fysiotherapeuten, oefentherapeuten, ergotherapeuten, huidtherapeuten, diëtisten en logopedisten. De richtlijn ondersteunt bij het signaleren van kwetsbaarheid bij ouderen, zodat dit tijdig wordt herkend en de juiste behandeling kan worden geboden. 

Samenwerken 

 In de richtlijn is speciale aandacht voor multidisciplinaire samenwerking. Door gezamenlijk te werken aan goede zorg, kunnen zorgverleners verschillende aspecten van de gezondheid van ouderen aanpakken, van mobiliteit en voeding tot spraak en huidverzorging. 
Het belang van een vroegtijdige en gecoördineerde aanpak kan niet genoeg worden benadrukt, zegt Tim van Kernebeek, richtlijnadviseur bij KNGF. ‘Door kwetsbaarheid in een vroeg stadium te signaleren en effectieve interventies toe te passen, kun je ernstigere gezondheidsproblemen voorkomen en de levenskwaliteit van ouderen aanzienlijk verbeteren.’ 

Aanbevelingen 

 Voor fysiotherapeuten zijn er enkele belangrijke aanbevelingen. Allereerst wordt benadrukt om alert te zijn op kwetsbaarheid, niet alleen bij mensen van zeer hoge leeftijd. Verder wordt aanbevolen om kwetsbaarheid te screenen met behulp van gevalideerde instrumenten, zoals GFI en EFIP. Deze bieden inzicht in verschillende domeinen van kwetsbaarheid, wat kan leiden tot een objectieve score. 

Een andere aanbeveling is het personaliseren van interventies. Fysiotherapeuten worden aangemoedigd om de behandeling af te stemmen op de individuele behoeften van de patiënt, waarbij functionele training een centrale rol speelt. Balanstraining wordt specifiek genoemd als een effectieve interventie, waarbij naast conventionele balanstraining ook Tai Chi of parcourstraining kunnen worden overwogen. 
‘Verder is het belangrijk om de communicatie met kwetsbare ouderen te verbeteren’, zegt Tim.  ‘Met nadruk op samen beslissen en alert zijn op lage gezondheidsvaardigheden. Het delen van relevante informatie met andere zorgverleners via warme overdracht wordt ook benadrukt om de continuïteit van zorg te waarborgen,’  

Zorg beter afstemmen 

Fysiotherapeut Michelle Fransen was betrokken bij de totstandkoming van de richtlijn. ‘Ik zie in mijn werk veel kwetsbare thuiswonende ouderen,’ vertelt ze. ‘De richtlijn is belangrijk om de zorg rondom de patiënt steeds beter te kunnen afstemmen. Dat geldt overigens niet alleen voor zorgverleners, maar ook voor mantelzorgers en – iets wat vaak wordt vergeten – het sociale domein. Bijvoorbeeld om zaken als eenzaamheid te benoemen en er mogelijk een oplossing voor te vinden.’ 

Bij elk eerste huisbezoek maakt Michelle gebruik van het meetinstrument EFIP. ‘Dit helpt mij enorm: zo kan ik nagaan welke punten aandacht behoeven en wat ik moet delen met andere zorgverleners. Ik kijk bijvoorbeeld naar medicatie, of deze op de juiste manier wordt ingenomen. Als ouderen hier moeite mee hebben, koppel ik dat terug naar de POH. Maar ik breng ook eenvoudige oefeningen onder de aandacht van mantelzorgers en de thuiszorg.’ 

Preventie 

De richtlijn brengt niet alleen kwetsbaarheid in kaart, maar besteedt ook aandacht aan fysieke fitheid, valrisico en valangst, wat bijdraagt aan preventie.  ‘De aandacht voor zelfmanagement, zorgt ervoor dat ook na je vertrek als therapeut een gezonde situatie blijft bestaan. Ik merk dat mijn werk er veel leuker en betekenisvoller door is geworden. Dat alleen al maakt het de moeite waard.’ 

De richtlijn 

De beroepsverenigingen KNGF (fysiotherapeuten), VvOCM (oefentherapeuten), Ergotherapie Nederland, NVH (huidtherapeuten), NVD (diëtisten) en NVLF (logopedisten) ontwikkelde samen de richtlijn met financiële ondersteuning van ZonMw.